FUNDACJA RODZINNA – cz.3 BENEFICJENT

Opublikowano

Beneficjent to osoba, która czerpie korzyści z fundacji rodzinnej. 

Sposób określania kręgu beneficjentów oraz zakres ich uprawnień definiuje się w statucie fundacji.

OKREŚLENIE KRĘGU BENEFICJENTÓW

  • co najmniej jeden beneficjent – może nim być sam Fundator;
  • brak wymogu konkretnego określenia każdego z beneficjentów fundacji rodzinnej w statucie; 
  • możliwość wskazania beneficjentów rodzajowo poprzez określenie pewnych cech lub warunków, które muszą zostać spełnione, by dana osoba została uznana za beneficjenta konkretnej fundacji (np. zstępny, pełnoletni, po zdanej maturze, po uzyskaniu konkretnego wykształcenia);
  • osoba fizyczna i/lub organizacja pozarządowa;

TRYB NABYWANIA UPRAWNIEŃ PRZEZ BENEFICJENTÓW                         

  • możliwość wskazania warunku dla nabycia uprawnień; 
  • możliwość wskazania terminu dla nabycia uprawnień;
  • możliwość stopniowania uprawnień ( np. start po zdaniu matury ……… / wzrost po uzyskaniu przez beneficjenta wyższego wykształcenia );
  • możliwość ustalania stałych uprawnień;
  • możliwość ustalania okresowych uprawnień ( np. w okresie ciąży );

UPRAWNIENIA BENEFICJENTÓW

Statut może przyznawać beneficjentowi jedno lub więcej uprawnień. 

Statut może przyznawać beneficjentowi stopniowo / warunkowo jedno lub więcej uprawnień.

PODSTAWOWE uprawnienia:

  1. uzyskiwania informacji o działalności fundacji * poprzez:
    • żądanie wglądu do dokumentów fundacji;
    • żądania wyjaśnień od zarządu fundacji rodzinnej
  2. prawo do wglądu do akt rejestrowych;
  3. żądania wyjaśnień od zarządu fundacji rodzinnej;

* Fundator może wyłączyć jawność pewnych  dokumentów i informacji;

EWENTUALNE uprawnienia:

  1. do uzyskiwania świadczeń ;
  2. do udziału i głosu w zgromadzeniu beneficjentów;
  3. do otrzymania części/całości majątku fundacji w związku z jej rozwiązaniem;

UWAGA 1:  obowiązek wskazania w statucie *

  • co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów i
  • co najmniej jednego beneficjenta, który będzie uprawniony do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji. 

* brak obowiązku wskazywania takiej osoby konkretnie z imienia i nazwiska – wystarczy określenie w statucie odpowiednich cech, które pozwolą na jednoznaczne wskazanie takiej osoby

 UWAGA 2: 

 jeżeli fundator jest jedynym beneficjentem uprawnionym do udziału w zgromadzeniu beneficjentów i/lub udziału w majątku fundacji po jej rozwiązaniu – statut musi przewidywać scenariusz na wypadek jego śmierci. 

LISTA BENEFICJENTÓW

  • statut precyzuje zasady prowadzenia listy beneficjentów fundacji rodzinnej;  
  • listę beneficjentów oraz jej aktualizację prowadzi jest zarządu fundacji rodzinnej;
  • jawność listy beneficjentów dla pozostałych beneficjentów oraz osób trzecich (nie organów!!) statut może wyłączyć w określonym zakresie* (dla uniknięcia potencjalnych konfliktów)*

* nie można wyłączyć jawności beneficjentów, wchodzących w skład zgromadzenia beneficjentów

ZGROMADZENIE BENEFICJENTÓW 

  • organ pomocniczy;
  • skład organu zależy od Fundatora;
  • zwoływany w przypadkach określonych Ustawą o Fundacji Rodzinnej;

PODATEK DOCHODOWY BENEFICJENTÓW

stawki 

  1. zwolniona
  2. 10%
  3. 15%
  4. 19% *
  5. skala podatkowa *

forma

ryczałt tj. brak możliwości rozpoznania kosztów uzyskania przychodu

płatnik *** – fundacja rodzinna 

  1. świadczenia pieniężne – fundacja rodzinna potrąca podatek wyliczony według właściwej stawki podatku dochodowego; 
  2. świadczenia niepieniężne – beneficjent zobowiązany jest wpłacić fundacji rodzinnej kwotę należnego podatku do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał takie świadczenie; podstawa opodatkowania jest równa wartości rynkowej takiego świadczenia;

* jeżeli beneficjent otrzymuje od fundacji świadczenie, które jest ukrytym zyskiem**, takie świadczenie będzie opodatkowane PIT na zasadach ogólnych (19% lub skala podatkowa) lub podatkiem od spadków i darowizn

** tzw. ukryty zysk –  zgodnie z art. 24q ust. 1a. ustawy o CIT, świadczenia w postaci ukrytych zysków to m.in.:
1). pożyczka udzielona przez fundację rodzinną beneficjentowi w tej części, która podlegała zwrotowi w danym roku podatkowym i nie została zwrócona do dnia upływu terminu złożenia deklaracji, o której mowa w art. 24s ust. 1, za ten rok podatkowy (pkt 5) à np. gdy fundacja rodzinna udzieli pożyczki beneficjentowi na okres krótszy niż 10 lat (np. 1 lipca 2023 r. na pięć miesięcy), a beneficjent nie zwróci jej włącznie do 30 marca 2024 r., czyli terminem złożenia deklaracji;

2).pożyczka udzielona przez fundację rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej 10 lat albo na okres krótszy niż 10 lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej 10 lat (pkt 6) 

 np. gdy fundacja rodzinna udzieli pożyczki na okres co najmniej 10 lat, np. na 12 lat. 

np. gdy fundacja rodzinna udzieli pożyczki na okres krótszy niż 10 lat, np. osiem lat, jednak przez upływem tego okresu podpisany zostanie aneks przedłużający okres spłaty o kolejne cztery lata i w efekcie okres obowiązywania umowy przekroczy 10 lat.


UWAGA: def. ukrytych zysków nie obejmuje pożyczek udzielonych na czas nieokreślony (ewentualnie pożyczek bez daty zwrotu – zwracanych na żądanie pożyczkodawcy). Takie pożyczki nie mieszczą się w dyspozycji ustawy o CIT, ponieważ nie zawierają daty zwrotu. 

Pożyczki udzielone na czas nieokreślony nie są pożyczkami udzielonymi na okres co najmniej 10 lat. Nie są to też pożyczki na okres krótszy niż 10 lat – nie stosuje się do nich warunku, że ostateczny termin umowy wyniósł co najmniej 10 lat, gdyż ten warunek dotyczy tylko pożyczek na okres krótszy niż 10 lat. Podobnie będzie w sytuacji, gdy pożyczka zostanie zawarta na okres krótszy niż 10 lat i będzie refinansowana (spłacana) za pomocą nowej pożyczki. Wówczas stara umowa pożyczki wygaśnie przed upływem 10 lat i również nie będzie się mieścić w koncepcji ukrytych zysków. [prawo.pl]

*** wyliczenie, pobranie, wpłacenie podatku

BENEFICJENT będący FUNDATOREM 

  • zwolnienie z PIT od świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej; 
  • zwolnienie z PIT od majątku przekazanego mu w związku z likwidacją fundacji rodzinnej;

UWAGA: jeżeli w fundacji rodzinnej występuje więcej niż jeden fundator, zwolnienie z PIT stosuje się do części przychodu, która odpowiada proporcji równej wartości mienia wniesionego przez fundatora do łącznej wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez wszystkich fundatorów, proporcja ta powinna być określona w spisie mienia;

BENEFICJENT należący do O GRUPY PODATKOWEJ *

  • zwolnienie z PIT od świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej; 
  • zwolnienie z PIT od majątku przekazanego mu w związku z likwidacją fundacji rodzinnej;

UWAGA: jeżeli w fundacji rodzinnej występuje więcej niż jeden fundator, zwolnienie z PIT stosuje się do części przychodu, która odpowiada proporcji równej wartości mienia wniesionego przez fundatora (lub jego małżonka, rodzeństwo, wstępnych i zstępnych), z którego inicjatywy powołany jest beneficjent, do łącznej wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez wszystkich fundatorów, proporcja ta powinna być określona w spisie mienia oraz samą fundację (np. jeżeli ww. proporcja przypisuje fundatorowi 40% – to beneficjent uzyskujący mienie w wyniku likwidacji będzie zwolniony z opodatkowania w części odpowiadającej 40% wartości tego mienia, a od pozostałej części zapłaci podatek 15%).

* małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie itd.), rodzeństwo, pasierbowie, ojczym i macocha

BENEFICJENT należący do I / II GRUPY PODATKOWEJ *

  • obowiązek zapłaty 10% PIT od świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej; 
  • obowiązek zapłaty 10% PIT od majątku przekazanego mu w związku z likwidacją fundacji rodzinnej;

UWAGA: jeżeli w fundacji rodzinnej występuje więcej niż jeden fundator, zwolnienie z PIT stosuje się do części przychodu, która odpowiada proporcji równej wartości mienia wniesionego przez fundatora (lub jego małżonka, rodzeństwo, wstępnych i zstępnych), z którego inicjatywy powołany jest beneficjent, do łącznej wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez wszystkich fundatorów, proporcja ta powinna być określona w spisie mienia oraz samą fundację (np. jeżeli ww. proporcja przypisuje fundatorowi 40% – to beneficjent uzyskujący mienie w wyniku likwidacji będzie opodatkowany 10% PIT w części odpowiadającej 40% wartości tego mienia, a od pozostałej części zapłaci podatek 15%).

* I grupa – zięć, synowa i teściowie

II grupa – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków oraz małżonkowie innych zstępnych 

BENEFICJENT należący do POZOSTAŁYCH OSÓB

  • obowiązek zapłaty 15% PIT od świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej; 
  • obowiązek zapłaty 15% PIT od majątku przekazanego mu w związku z likwidacją fundacji rodzinnej;

BENEFICJENT będący ORGANIZACJĄ POZARZĄDOWĄ

  • zwolnienie z CIT od świadczeń otrzymanych od fundacji rodzinnej *; 
  • zwolnienie z CIT od majątku przekazanego jej w związku z likwidacją fundacji rodzinnej *;

* warunek – dochód jw zostanie przeznaczony na działalność statutową organizacji

ZUS / DANINA SOLIDARNOŚCIOWA 

  • nie podlega 

PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN

  • co do zasady – nie podlega;
  • podlega – gdy świadczenie zrealizowane na rzecz beneficjenta przez należy do tzw. ukryty zysk;

CIT ESTOŃSKI

beneficjent może być wspólnikiem spółki korzystającej z estońskiego CIT tzn. spółka, której wspólnikiem jest osoba będąca beneficjentem fundacji rodzinnej, może stosować opodatkowanie w formie tzw. estońskiego CIT – podstawa prawna modyfikująca ustawę o CIT został wprowadzona do Ustawy o Fundacji Rodzinnej

ZBYCIE UPRAWNIEŃ PRZEZ BENEFICJENTA

prawa i obowiązki beneficjenta są niezbywalne

ZBYCIE WIERZYTELNOŚCI PRZEZ BENEFICJENTA

beneficjent może przenieść na osobę trzecią wierzytelność jak przysługuje mu względem fundacji rodzinnej;

ZRZECZENIE SIĘ UPRAWNIEŃ PRZEZ BENEFICJENTA

  • zgodnie z postanowieniami statutu;
  • wymaga zachowania formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi;
  • możliwość zrzeczenia się części uprawnień;
  • możliwość zrzeczenia się całości uprawnień = utrata statusu beneficjenta;

UTRATA STATUSU BENEFICJENTA

  • w przypadku zrzeczenia się całości praw przez beneficjenta;
  • w przypadkach określonych w statucie  (np. wystąpienie o zachowek)

opracowanie: Katarzyna Widera